Bitwa pod Grunwaldem – jedno z największych dzieł sztuki Polski

Praktycznie każdy Polak zna namalowany przez Jana Matejkę olejny obraz, aktualnie znajdujący się w Muzeum Narodowym w Warszawie. To niezwykłe dzieło sztuki jest jednym z najważniejszych obrazów w całej historii polskiego malarstwa, a jego historia jest równie interesująca, co dbałość o najdrobniejsze szczegóły na płótnie. „Bitwa pod Grunwaldem” ledwo przetrwała do obecnych czasów, dlatego warto zaznajomić się z dziejami tego fantastycznego zabytku sztuki. Arcydzieło polskiej sztuki malarskiej powstało w latach 1875-1878.

Wymiary obrazu robią wrażenie i dodatkowo pokazują geniusz Jana Matejki: wykonany techniką olej na płótnie obraz ma aż czterysta dwadzieścia sześć centymetrów na dziewięćset osiemdziesiąt siedem! Monstrualne rozmiary umożliwiły doskonałe odwzorowanie sceny z jednego z najważniejszych wydarzeń historii Polski – tytułowej bitwy pod Grunwaldem. Dzieło jest niezwykle symboliczne, a moment uchwycony na płótnie pokazuje kluczowy moment bitwy, kiedy to polsko-litewskie oddziały wojskowe powoli zaczynają wygrywać z krzyżacką armią. W lutym 1878 roku Matejko sprzedał obraz Dawidowi Rosenblumowi, a pierwsza wystawa miała miejsce we wrześniu tego samego roku. Podczas I wojny światowej obraz musiał być przetransportowany do Moskwy, aby uniknąć zniszczenia dzieła.

Po wojnie, a konkretniej w 1922 roku, ponownie został powieszony w Warszawie. Sytuacja skomplikowała się w 1939. Nadciągająca armia niemiecka była ogromnym zagrożeniem dla „Bitwy pod Grunwaldem” i płótno musiało być ewakuowane. Pod czujnym okiem opiekunów-artystów, obraz został przetransportowany do Lublina, gdzie podczas okupacji niemieckiej był zaciekle poszukiwany przez lubelskie oddziały Gestapo.

Za znalezienie „Bitwy” Joseph Goebbels wyznaczył nagrodę w wysokości dwóch milionów marek niemieckich! Pomimo zakrojonych na szeroką skalę poszukiwań oddziałów nazistowskich, obraz został skutecznie zakopany w podlubelskiej wsi. W Wielkiej Brytanii został nadany fałszywy komunikat, jakoby dzieło bezpiecznie znalazło się na terenie Anglii, a Niemcy zrezygnowali ze zorganizowanych poszukiwań. Po wojnie obraz został odkopany i po oczyszczeniu ponownie znalazł się w Warszawie, gdzie można go podziwiać po dziś dzień. Po akcji renowacyjnej w latach 2010-2012 dzieło zostało odrestaurowane, dzięki czemu możliwe jest zachowanie jego piękna na kolejne lata.